Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Kāinga whakaterenga

Tirohia mā te reo: Māori | Ingarihi

He raupapa toru o ngā wāhine toa

Papatūānuku

Ko tōku tinana, ko ōku kikokiko, ko ōku uaua, ko ōku wheua ngohe, he toka, he one, he paru, he kōhatu, he kirikiri, arā, ngā mea mārō katoa.

Ko ōku kōiwi, he rākau mātātoka, he uaua karanati, koura, hiriwa, he konukura, me ērā konu katoa, mai i ngā pekanga o tōku ira, mai i tōku pūtaketanga hoki.

Ko ōku toto, he rangitoto, he wē toka, he wai māori, he paru koropupū, e nakunaku ana i te poroiwi me te kiko ki ngā momo uaua mārō katoa.

Ko tōku hā, he pungatara, he kāpuni, he hau, he kohu, e pupū ake ana i ngā taumata kiri mārō katoa, he kiri whakahou oranga. Kia puta te ora ki āku tamariki, āku mokopuna, tae atu hoki ki a rātau taihuānga maha i puta. Ko ngā ngāherehere ērā, ngā whakatipu, ngā moana, ngā awa, tae atu ki te hunga kararehe, e kākahutia nei au. Ko rātau tōku korowai, e manaaki nei i a au.

Koinei tōku pūrākau.

Ko Rūaumoko tāku pēpi, e ngote nei i tōku ū, he whana, he tākaro pērā i ngā tamariki katoa, kua rū tōku puku, kua wiriwiri tōku tinana, kua tūpato te haere a āku tamariki. I tō māua wehenga ko Ranginui, ka noho ko Rūaumoko ki tōku taha, i te wā i tohua e māua kia puta ki te whaiao, ki te ao mārama.

Kua tae kē ki te wā, hei wehe mō māua. Kua tae hoki ki te wā e puta ai ā māua tamariki ki te ao mārama, kia tipu ai rātau, kia mōhio ai rātau he aha ā rātau mahi. Ka whakaaetia e māua kia wēhea māua e tā māua tama a Tāne, ka takoto me ōna waewae ki te rangi, ki te pana i tōna matua, kia motu ai tā māua hononga.

Ka haere anō ngā mahi whai i ngā kupu whakarite a ngā tīpuna. I ōhakitia mai ki a tātau, hei tānga ki te ngākau wairua, i heke mai i Te Kore, i Te Pō. He taonga aroha ka whakawhiwhia ki ngā hua, kia haere tonu te āwhio o te orokohanga.

Engari ko tā te orokohanga, ko te mamae, ko te whakahere, ko te hāngaitanga, he ōrite ki te wai, me te rā mō te hunga mataora. I tō māua wehenga ka toko te wā hei whakaaroaro – he wā kitenga, he wā o te mana, he wā nō te pūngao whakahou, he wā panoni hoki.

Ko tōku korowai e kākahutia nei i tōku tinana, te tūāpapa, hei tango i te kākano mō āpōpō. Ka whakahaua e Ranginui tāna tama a Tāne, kia whakatōngia te kākano, kia whiria ki ngā muka o te korowai rā. Ka mahia e Tāne te mahi, ka ūhia e Ranginui te kākano rā ki ōna roimata, ka whāngaihia e te rā, ā, kua taea te oati o ngā rā o mua.

Koinei te tīmatanga o tōku haerenga whaimana, ko au hoki te whāea o ngā mea katoa, e hoki mai aua mea katoa ki a au.

Ka whakaaetia e māua kia whakawāteahia he wāhanga i waenganui i a māua, he wāhanga e whiti ai te māramatanga. E tipu ai ngā whakatipu katoa.

Nā, kua tukuna ngā tamariki ki te mahi i ngā mahi, ki te haere i ngā haere, ki te whakaea i ngā māmina, heoi kua wareware ētahi i takea mai rātau i hea.

Engari ka rongo au i a rātau, e tuku karanga mihi ana ki a au, me tā rātau mōhio e kore rātau e wareware. Kua karanga rātau ki te rā hou, ki te whakahōnore i te hunga kua huri ki tua o te ārai, kua karanga hoki rātau ki a māua, ngā mātua o te ao, te matua o te rangi, me te whāea o te whenua.

Ko au te whenua, ko Papatūānuku au.

Hineahuone

Ko ōku kiko te uku whero o Kurawaka, te toto o ōku mātua. Nōku taketake ēnei toto, he whakahere nō Ranginui rāua ko Papatūānuku, kia noho ko au te wahine tuatahi o te ao. Ko ōku kōiwi, ngā kōiwi o ōku tīpuna, i kohātia mai e tōku whāea. Tōku hā, te hā ora tuatahi, mōku – mōku hei pupuri, mōku hoki hei tuku.

Whai atu ana i te hā tuatahi, ko te mauri ohooho, e whakaara nei i tēnei anga hou. He anga e mau ana te aroha, te mīharo, me ngā rongo katoa, arā, ko au, te tangata tuatahi.

He toto, he kōiwi, he kiko, he wairua, he hā. "Tihei mauri ora! Tēnā, kua ora au!"

Koinei tōku pūrākau.

Whai muri i te wehenga o ngā mātua, ka waipukehia te ao i te māramatanga. Mai i te māramatanga, ka puta te oranga o ngā mea katoa.

Ko ngā tamariki o Ranginui rāua ko Papatūānuku, he kōrero mō tēnei mea te ora, he tautohetohe, he taupatupatu anake ngā mahi. Kāore rātau kia rongo i tēnei tū āhua mō rātau ake, arā, ngā mea ā-tinana, e taukumekume nei i ngā mahara pohewa.

Kāore te ora e whakahaua, kāore hoki e whetēhia. Kua ngata kē te riri o Tāwhirimātea, kāore anō kia kitea e ngā tamariki a Ranginui rāua ko Papatūānuku te anga o te ora.

I te wehenga o ngā mātua o te ao, ka tae ki te wā hei whakaaroaro mā rāua, i ngā mahi orokohanga me ōna tū āhuatanga katoa. Ka inoi rāua, kia whai rāua i te huarahi o ngā tīpuna, ā, i tūpono tika hoki rāua ki tō rāua whakarite mō ngā rā e heke mai ana.

Ka maringi ngā roimata o te aroha, o te mahara, mai i ngā whatu o Ranginui, ka hiki hoki ngā kohu o te aroha ki te rangi.

Ā, pau noa te wā o te pōuritanga, o te tuku, ngā roimata i maroke, ngā kohu i tau, e tāwharau ana i te korowai o Papatūānuku, i whatuhia i mua i te wehenga o ngā mātua.

Ko Tāne, te ira tāne, nāna nei i whai ngā tohutohu a tōna matua, koia hoki i whakawhiwhia ki te kākano, hei ārahi i a ia ki te whiri i te ora, ki ngā muka o te korowai nui nei. He korowai o te ora, o ngā kararehe, o ngā mea mataora, e puritia ana e te whenua, i poipoia e ngā wai, i whakamahanatia hoki e te rā.

Ko te anga tangata hoki te kaikaro i a Tāne. Ka tatari a Papatūānuku kia tae ki te wā tika, kātahi ka ārahitia e ia a Tāne ki tōna wāhi tapu, arā, ki Kurawaka. I konei ka romiromihia au, ka hangaia mai au i te uku whero o reira.

Ko au te tuatahi – te tuatahi ki te hēhē, ki te pā, ki te rongo, ki te pupuri, ki te mōhio, ki te aro hoki ki ngā mea hou katoa o te ao.

Mīharo ana au ki ngā mea i taku aroaro, nā te aha au i puta. Ka āpurua au e te takohanga, ka rongo au i te ringa ārahi o Papatūānuku i roto i ōku inoi, i ōku toto, ki tōku tinana hoki. Ka rongo au i te wairua o Ranginui ki tōku hinengaro, me te hā o Tāne, ki ōku pūkahukahu. Nā ēnei mea katoa, ka mārama ake au.

Ka haere mai a Tāne, ka tahia ake ōku uruwehi, ka whakaatungia mai e ia tōna ao atua, me ngā orokohanga i hipa i a ia. Ka huri ake au ki a ia, ka whakaakongia te āhua o te tangata, kia rongo ai ia i te ao o ngā mea mataora. Ā, nā māua i tūhono ai ō māua ao e rua, kia puta ake tā māua mātāmua, a Hinetitama, kua oatitia hoki tōna haerenga ki tēnei ao.

Ko Hineahuone au, te orokohanga o te tangata.

Hinenuitepō

E pupū mai ana te pōuri i ōku kōputaputa. Ko ōku kōiwi, ngā whakamaumaharatanga ō te hunga kua huri kē, ko ōku kiko, ngā pakiwaitara me ngā taonga i whakarerea e ērā kua huri ki tua. E noho tūwhera ana ōku ringaringa, e pōhirihiri mai ana i te hunga tangata.

Koinei tōku pūrākau.

I tua i Te Rerenga Wairua, i kō atu i te pōhutukawa e tū mai rā i te pito o te pari, arā, te pōuri. Ko te pōuri tōku marae, tōku whare tipuna, tōku tūrangawaewae, tōku kāinga hoki. Koinei te wāhi i tohua ai e au, koinei tōku nōhanga.

Ki konei au tatari atu ai ki ngā tamariki, ngā mokopuna, ngā mātua, ngā koroua, ngā kuia hoki. Ka tatari atu au ki a rātau, kia hoki mai ki a au, ka rere taku karanga, "Haere mai, haere mai haere mai rā ..."

"Nau mai āku tamariki, ki tō kuia tipuna, arā, tō tipuna whāea. Nau mai ki te ao i tua o Papatūānuku, nau mai ki Rarohenga, te kāinga o ngā wairua."

Ko ōku tīpuna, a Ranginui rāua ko Papatūānuku, i wehea kōrua, kia uru mai te māramatanga ki te ao. Mai i te māramatanga ka puta te āheinga, te tūmanako, me te wawata hoki, te tutoko ki te tipu, ki te ora.

Ka rongo a Tāne i tēnei tū āhua o te wawata ki ōna kōiwi, me tōna kiko, ka mōhio me ngata i a ia te wawata nei. Ka noho a Tāne ki te rapu i tēnei mea, engari nā Papatūānuku kē, nā tōku kuia, i uta ōna waewae ki te huarahi tika.

Ka tae mai a Tāne ki Kurawaka, ki te pū huruhuru o Papatūānuku, i maringi ai te toto o ōku tīpuna a Ranginui rāua ko Papatūānuku. Mai i te uku whero o reira, ka hangaia a Hineahuone, te wahine tuatahi, te tangata tuatahi, tōku whāea.

Ka hono rāua ka tō te kākano.

Ka tipu au i roto i te kōpū o tōku whāea, ka waiata mai a ia mō ngā whakaakotanga o te orokohanga, i kohatia mai e tōku tipuna kuia.

I au e kōhinehine ana, i te haere tonu ngā whakaakotanga, kia tae rā anō au ki te taumata e kīia ai koe he wahine. Ka rere te awa o te atua. Nā tēnei i hanga tōku whāea, ngā rā hoki e heke mai ana.

I taua wā hoki, ka toko ngā pātai mō ngā rā o mua, mō ngā rā o muri, ngā pātai e pā ana ki tōku tūranga ki tēnei ao hou, ngā pātai e pā ana ki a au tonu.

Ka pātaihia e au tōku whāea, ka tohua au kia haere ki te kōrero ki ngā poupou o te whare.

Ka kī mai ngā poupou nō te ao wairua tōku matua, he atua a ia, ko tōku whāea nō te whenua, he tangata, ā, ko au, te mātāmua, kua takahia e au ēnei ao e rua, he honohono hoki i ngā ao e rua.

Ka aro ake au, i te wā e pānui ana au i ngā pakiwaitara, he wāhanga anō tā ngā kararehe, ngā ngangara, ngā whakatipu, me ngā mea mataora katoa i tēnei ao whānui. Ā, ko tōku matua, ko tōku whāea, ōku tīpuna hoki ngā kaihanga, ngā kaiwhakaputa i ngā pakiwaitara.

Kātahi au ka whakaaro ake mō te ara o ngā wairua, me te taha tangata, ēnei wāhanga e rua ōku. Ka whakaaro ake au mō ngā rā ki ōku taina, e hokihoki haere nei ki a Papatūānuku, i te wā e mate ana rātau. Ka inoi au ki tōku kuia, hei ārahi i a au, ka huaki mai tētahi wāhanga o ngā poupou, he wāhanga hei haerenga mōku mō ngā rā e heke mai ana.

Ka hua ake ngā poupou hou nei, kātahi ka whakaaturia mai e rātau tōku haerenga nui. Koinei te taonga, he taonga tuku iho, nā tōku kuia tipuna, ki tōku whāea, tae noa ki a au hoki.

Kātahi ka whakarerea e au ōku matua, ka haere au ki Rarohenga, kia riro māku e manaaki te hunga mai i te ao mataora, e whakawhiti ana ki tēnei ao.

Mai i tēnei wā, ko tōku mahi he karanga mai i a rātau ki tōku marae, tōku whare tipuna, tōku tūrangawaewae, kia mihia rātau, he tīmatanga hou hoki.

Ko Hinenuitepō au, ko au te kaitiaki o ngā wairua.

Hoki ake ki runga



Footer: